Eerste hulp voor managers die weleens wakker liggen

Veerkracht is het psychologische en samenwerkende vermogen om te reageren op verandering en tegenslag. Uit onderzoek blijkt dat personen met een hoge veerkracht een rationele, oplossingsgerichte copingstrategie hebben. Bij stress neemt dat vermogen af, dus het is zaak dat voor te zijn. Bronnen waaruit je veerkracht kunt putten zijn gebalanceerdheid, doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen, verantwoordelijkheid en zingeving. Een mooi rijtje, vind je niet? Kun je veerkracht ook ontwikkelen?

Werkstress

Werkstress is beroepsziekte No.1. Als het dat niet was, zou er een eenvoudige remedie zijn. Er is imiddels veel bekend over het schadelijke effect van hoge cortisolniveaus op het cognitief vermogen. De gevolgen van stress zijn kortweg rampzalig en zeer kostbaar. Dus wil je het voorkomen. Regelruimte, sociale steun en zingeving zijn de belangrijkste draaiknoppen daarvoor. Dat weten managers. Maar de economische realiteit stelt uiteraard wel grenzen aan wat er kan worden geregeld, van begrip wordt het takenpakket niet kleiner en ook bevlogen medewerkers kunnen opbranden. Hun taken komen dan op de schouders van de achterblijvers.

Dilemma

Managers liggen er wakker van wanneer doelstellingen niet worden gehaald. Leiders liggen er wakker van wanneer doelstellingen strijdig zijn. Een manager zou de werkdruk kunnen opofferen aan doelstellingen. Dat maakt iemand in een cynische cultuur wellicht een goede manager, maar zeker geen goede leider.

Een leider zoekt de uitweg uit dit dilemma op een hoger niveau van complexiteit. Zij of hij maakt zich daarom niet zozeer zorgen over de werkstress, maar wil vooral de mentale, operationele en sociale veerkracht samenhangend vergroten. Wetenschappelijk onderzoek laat zien leidinggevenden die dilemma’s weten te verzoenen, een hogere waardering hebben en dat hun teams en in 70% van de gevallen productiever zijn [1]. Als managers wakker liggen wordt de organisatie daar niet beter van; als leiders wakker liggen wel. Zij richten zich op het verbeteren van veerkracht een daarmee op de toekomst. 

Je rol als teamleider

Als je de vraag stelt hoe je veerkracht vergroot, ga dan niet voorbij aan de vraag wat waarde is. Organisaties leveren volgens strategie goeroes Tracey en Wiersema drie vormen van waarde: inhoudelijke waarde, proceswaarde en belevingswaarde. Ga over die drie invalshoeken in gesprek en zoek kwaliteiten en ontwikkelingsmogelijkheden daarin. Bewustzijn van wat werkelijk waardevol is, is de kern van een veerkrachtige cultuur. Hoe voer je dit gesprek?

Als managers wakker liggen wordt de organisatie daar niet beter van; als leiders wakker liggen wel.

Reflectiemoment

In veerkrachtige organisaties voeren medewerkers dit gesprek allereerst regelmatig met zichzelf. Leiders stimuleren en ondersteunen deze reflectie door er naar te vragen. Zit er voldoende ruimte in je planning om op tegenvallers in te kunnen spelen? Hoe staat het met je werk-privébalans? Tegen welke dillema’s loop je aan? Welke oplossingen heb je zelf al ingezet? Als medewerkers overzicht en inzicht hebben en steun ervaren, zullen zij keuzes maken en ook een goed gesprek voeren als dat nodig is. Als ze hun situatie bespreekbaar kunnen maken, zullen anderen graag oplossingsgericht meedenken. Zo groeien begrip én slagvaardigheid.

Mijn ervaring is dat wanneer teamleiders medewerkers uitnodigen om zelf keuzes te maken en waar nodig intensief met elkaar af te stemmen, processen in flow komen - en medewerkers in balans [2]. Zo kunnen leiders veerkrachtbronnen zoals balans, zelfvertrouwen en zingeving versterken. Leiders lossen dan problemen niet op maar vergroten het probleemoplossend vermogen. En daar heb je ook bij andere problemen iets aan.

Terug naar de vraag

Is veerkracht ontwikkelbaar? Volgens sommige wetenschappers is mentale veerkracht een stabiel persoonlijkheidskenmerk met sterke genetische bepaling. Toch wordt de kwaliteit van de keuzes die iemand maakt sterk bepaald door de omgeving waarin iemand functioneert. En daar zit het goede nieuws, want operationele en sociale veerkracht zijn zeker wél beinvloedbaar. Dat geeft leiders talloze mogelijkheden voor groei en ontwikkeling.

Conclusie

Leg minder focus op het bestrijden van werkdruk en werkstress en meer op het vergroten van veerkracht in je team. Benut de potentie van mensen om veerkrachtige organisaties te bouwen. Veerkrachtige teams en organisaties bouwen bewust aan een omgeving om mensen competent, gemotiveerd en betrokken te houden. Denk daar voor het slapengaan maar even over na, want daar wordt de organisatie beter van. 

Verwijzingen

[1] the Dilemma reconcilliation theory, Trompenaars- Hampden Turner

[2] Zie mijn eerdere publicatie over technologie om dit reflectieproces te ondersteunen en borgen.